یادبود بزرگان نگاهی به زندگی موذن‌زاده اردبیلی و تحصیل در حوزه
تاریخ انتشار: ۵ خرداد ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۳۴۳۵۰۰۳
خبرگزاری فارس – صالح صفاپور: خانواده موذن‌زاده اردبیلی نه تنها در اردبیل، بلکه در ایران و جهان اسلام معروف و مشهور هستند.
در عین حال شاید کمتر کسی است که بداند مرحوم رحیم موذن‌زاده اردبیلی که اذان ماندگار او بارها و بارها شنیده شده است، سالها در قم و در حوزه علمیه این شهر به تحصیل مشغول بوده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
رحیم موذن‌زاده اردبیلی در سال 1304 هجری شمسی در اردبیل به دنیا آمد. اذان گویی و نوحه خوانی را از پدرش شیخ عبدالکریم به ارث برد و تا آخر عمر راه او را ادامه داد. خودش می‌گفت که اذان گویی در خانواده آنها بیش از یک قرن قدمت دارد و نام فامیل آنها به همین دلیل موذن شده است: زمانی که در اردبیل شناسنامه می‌دادند، به تناسب شغل و حرفه، نام خانوادگی انتخاب می‌کردند. به پدربزرگم یعنی شیخ فرج هم گفته بودند تو چه کارهای و او گفته بود موذن. گفته بودند نام خانوادگی شما موذن است و ما هم بعدها شدیم موذن‌زاده.
رحیم در کودکی به مکتبخانه رفت و قرآن را فرا گرفت. سپس به مدرسه حاج ابراهیم رفت و درس طلبگی را آغاز کرد.
او درباره آن روزها می‌گوید: طلبه بودیم به اصطلاح امروز، ولی حین طلبگی، این اذان با ما همراه بود. پس از یادگیری اصول نوحه خوانی و اذان گویی، با همراهی پدر در مسجد اردبیل مشغول شدیم و گاهی نیز برای خواندن یک نوحه به شهرهای اطراف می‌رفتیم.
چندی بعد، شیخ عبدالکریم به تهران آمد و در این شهر ساکن شد. او سپس فرزندش رحیم را برای تحصیل علوم حوزوی، عازم قم کرد.
یکی از دوستان رحیم درباره آن ایام چنین گفته است: وقتی شیخ کریم به تهران آمد، رحیم را برای درس خواندن به قم فرستاد. صدای رحیم آنقدر خوب بود که پس از ورود او به قم، برای مجالس مختلف از او دعوت می‌کردند. این بود که مداحان قم نزد شیخ کریم شکایت کرده بودند که با آمدن رحیم، ما از کار افتاده‌ایم!
رحیم به درس خارج فقه و اصول هم رسید. او ظهرها در حرم حضرت فاطمه معصومه (س) اذان می‌گفت.
چند سال بعد در سال 1329 شیخ عبدالکریم جان به جان آفرین تسلیم کرد و رحیم در سن 25 سالگی به تهران بازگشت تا جای خالی پدر را در مسجد امام و در رادیو پر کند.
جعفر، فرزند رحیم تعریف می‌کند که وقتی شیخ عبدالکریم فوت کرد و پدرم به جایش اذان می‌گفت، رادیو برای معرفی او به مردم، زاده را به فامیل پدرم اضافه کرد تا به شنوندگان بگوید که او، پسر شیخ کریم است. سر همین موضوع، همه فکر کردند که نام خانوادگی پدر من موذن‌زاده اردبیلی است و همین نام هم تا آخر روی او ماند.
اینچنین بود که رحیم موذن‌زاده اردبیلی برای مسجد امام و رادیو، سالها به صورت زنده اذان می‌گفت.
و این هم حکایت اذان ماندگار استاد رحیم موذن‌زاده؛ اذانی که در یکی از روزهای ماه مبارک رمضان گفته شد:
رحیم روزی به رادیو می‌رود و از مسؤول یکی از استودیوها می‌خواهد تا اذانش را ضبط کنند. ماه رمضان بود و از او می‌خواهند که برود و بعد از افطار برای ضبط بیاید. او قبول نمی‌کند و می‌گوید همین الان باید اذانش را ضبط کنند. خودش می‌گفته آن روز حال خاصی داشته و گویا به او الهام شده بود که باید اذان را همان لحظه برای ضبط بخواند. اصرار او سبب می‌شود تا مسؤول استودیو موافقت کند.
رحیم به استودیو می‌رود و اذان را در تمام ها امتحان می‌کند؛ اما راضی نبوده است. آنگاه به این فکر می‌افتد تا اذان را در گوشه روح‌الارواح از دستگاه بیات ترک بخواند.
می‌گفت وقتی اذان را در این گوشه خواندم، احساس کردم که به بالا وصل شدم و دیگر تا پایان اذان، در استودیو نبودم.
اینگونه بود که آن اذان ماندگار در تاریخ به ثبت رسید.
رحیم موذن‌زاده به نوحه و اذان و منبر ادامه داد. او در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، به بیماری سرطان مبتلا شد و با این حال، هیچ گله یا شکایتی نمی‌کرد و تنها آرزویش این بود که به زیارت خانه خدا مشرّف شود.
رحیم موذن‌زاده اردبیلی در آخرین ماه‌های زندگی اش، موفق شد تا به آرزوی خود برسد و حاجی شود.
جعفر، پسر بزرگ او می‌گوید: وقتی قرار شد که از طرف آقای لاریجانی، رئیس سازمان صدا و سیما به مکه برود، حالش خیلی بد بود و سرطان مثانه موجب شده بود تا دو تا سوند به او وصل باشد؛ با این حال وقتی خبر را شنید، بسیار خوشحال شد و می‌گفت که به آرزویش رسیده است.
چهار ماه قبل از فوتش بود که با وضع خرابی که داشت به مکه رفت. من خیلی نگرانش بودم. روزی که آمد، سریع خودم را به ایشان رساندم و دیدم حالش زیاد خوب نیست. گفتم فقط یک چیزی به من بگو، رفتی مکه چی دیدی؟ گفت فقط همین را بگویم که رفتم خدا را دیدم و آمدم.
نقل است که در مکه از او درخواست می‌کنند تا اذان را بدون اشهد انّ علیّا ولیّ الله بگوید و او نمی‌پذیرد. این است که رضایت می‌دهند تا اذان کامل را بگوید، اذانی که 20 دقیقه طول کشیده بود.
علی معلم دامغانی که اذان رحیم موذن‌زاده اردبیلی را در عرفات شنیده است، این اذان را یکی از بدیع‌‌ترین نمونه‌های اذان دانسته که نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است؛ او می‌گوید: رحیم موذن‌زاده را در عرفات زیارت کردم و به یاد دارم که ایشان در آنجا برای آخرین بار، اذان جاودانه خود را اجرا کردند که بسیار مورد توجه حجاجی که از دیگر مناطق جهان آمده بودند، قرار گرفت و فکر می‌کنم که او هم به آرزوی خود رسید.
حاج رحیم موذن‌زاده پس از بازگشت از سفر حج، به علت پیشروی بیماری سرطان، باز هم در بیمارستان بستری شد.
در آن ایام، مسؤولان نظام، یکی یکی به بالینش می‌‌آمدند و حاج رحیم هم به آنها پند و اندرز می‌‌داد و از مشکلات جوانان می‌گفت و اینکه مسؤولان موظفند تا به مشکلات و درد مردم و جوانان رسیدگی کنند.
او در این مدت هم کسی را رد نمی‌کرد و با اینکه حال بدی داشت، همه را می‌‌پذیرفت و با همه هم‌صحبت و احوالپرسی می‌کرد.
حاج رحیم سرانجام در نخستین روزهای خرداد ماه سال 1384 و در 80 سالگی، رحلت کرد؛ اما یاد و خاطره او تا ابد در دل و جان مسلمانان جهان ماند.
و اینها همه از برکت اذان او بود، اذانی که وی درباره‌اش چنین گفته است: افتخار دارم که با گفتن آن یک اذان، برای اسلام و مملکتم کاری کرده‌ام. ما که نه ثروت داریم، نه مکنت و همین یک اذان برایمان بهترین خیر است.
انتهای پیام/چ
منبع: فارس
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۳۴۳۵۰۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ناذران از راه دور و نزدیک در تأمین نیازهای حرم مطهر رضوی شریک‌اند
از غرب و شرق گرفته تا شمال و جنوب، از خیابان‌های اطراف حرم تا دورترین نقاط ایران. از آسیا و آفریقا و اروپا تا تمام جهان! مریدان حضرتش خیل عظیم نذورات را به بارگاه منورش سرازیر می‌کنند. نذورات پرشماری که نشان از ارادت میلیون‌ها انسان به وجود رئوف امام هشتم(ع) دارد. علاوه بر تعدد نذورات، تنوع در این امر هم وجود دارد از طلا و پول گرفته تا فرش و دام.
حجم بالای نذورات و پیوستگی در این امر سبب شده تا سالها قبل آستان قدس رضوی در راستای ساماندهی نذورات و مدیریت دخل و خرج آن، اداره کل نذورات را تشکیل دهد، مجموعه‌ای که کارکنان آن، بر دریافت هدایا نظارت دارند و این وجوه را در راستای ارتقای خدمات به زائران حضرت علی‌ابن‌موسی‌الرضا(ع) مصرف می‌کنند.
در همین راستا و برای بررسی فضای کاری اداره نذورات و مدیریت این حوزه با مدیرکل اداره نذورات آستان قدس رضوی گفت‌وگو می‌کنیم.
نذر و وقف متفاوت است
طبق معرفی‌ای که علیرضا اسماعیل‌زاده از اداره کل نذورات آستان قدس رضوی دارد، این مجموعه از چهار بخش «جمع‌آوری نذورات»، «حسابداری»، «ذخائر و نفایس»، «نگهداری و فروش» تشکیل شده است که شامل 96 پست سازمانی می‌شود. با توجه به حجم بالای مراجعات زائران و مجاوران در این بخش، وظایف زیادی در مجموعه‌ای عریض و طویل برای انجام امورات پربرکت حوزه نذورات تعریف شده است. نکته مهم در این حوزه این است که توسعه و پرکار شدن اداره نذورات هم از برکت هدایا و نذورات مردمی است.
مدیرکل اداره نذورات درباره فضای کاری این مجموعه چنین توضیح می‌دهد: «مجموعه نذورات در دوره‌های مختلف به اشکال متنوعی اداره می‌شده است. تا قبل از انقلاب منابع نذورات و عواید موقوفات در خزانه متمرکز بوده و این وضعیت بعد از انقلاب اسلامی هم ادامه داشت تا اینکه واحد موقوفات و نذورات تفکیک شدند. در حال حاضر اداره نذورات به عنوان واحد مستقل زیرنظر تولیت آستان قدس رضوی فعالیت دارد.»
خود را ملزم می‌دانیم اطلاع دهیم
نکته مهم در تفکیک این دو حوزه و مدیریت آن در مجموعه آستان قدس رضوی تفاوت نذر و وقف است. اسماعیل‌زاده توضیح می‌دهد: «اداره نذورات و موقوفات مدت کوتاهی ادغام شده بود و تحقیقاتی به منظور تفکیک این دو فضا انجام شد. این تصمیم به این خاطر بود که در نیت افراد و کاربری کالا تفاوت‌هایی وجود دارد. منابع نذوراتی گردش اقتصادی ندارند و باید مستقیم بر اساس نیتی که وجود دارد هزینه شوند. درحالی در مورد وقف گردش اقتصادی بر اساس نیت واقف در جریان است.»
به نظر می‌رسد به جهت آشنایی مردم با حوزه نذر و وقف برای حضرت رضا(ع) و البته تفاوت‌های این حوزه‌ها جای کار رسانه‌ای بیشتری احساس می‌شود که اسماعیل‌زاده در این خصوص می‌گوید: «اصل اطلاع‌رسانی برای نذورات مورد توجه تولیت آستان قدس رضوی است و ایشان معتقدند «اطلاع‌رسانی سبب می‌شود تا مردم از اقدامات صورت‌گرفته در این حوزه مطلع شوند و این گونه نذورات افزایش می‌یابد.» در همین راستا و با وجود اینکه مردم در برابر نذورات مطالبه‌ای ندارند خود را ملزم می‌دانیم هم به صورت شخصی وهم عمومی اطلاعات مربوط به هزینه‌کرد نذورات را منتقل کنیم.»
ارسال برنج و زعفران برای مهمانسرا
تنوع در نذورات تقدیمی و میزان افزایش آن در سال‌های اخیر موضوع بعدی گفت‌وگوی ما با مدیرکل اداره نذورات آستان قدس رضوی است. پول نقد، طلا و پرداخت‌های غیرنقدی روش‌های اهدای نذورات است، اسماعیل‌زاده با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: «از محل دریافت این وجوهات عمدتا طرح‌های توسعه حرم از جمله زمین‌ها و مستغلات اطراف اماکن متبرکه مثل صحن‌های جدید و ضلع قبله تحصیل شده است. به عنوان مثال در توسعه ضلع قبله بالغ بر 100 میلیارد تومان زمین و مستغلات خریداری شده است.»
همانطور که در ابتدای متن اشاره شد، در حال حاضر پرداختی نذر و هدیه فقط مربوط به حضور شخص در حرم نیست و روش‌ها تغییر کرده است. اسماعیل‌زاده در این باره توضیح می‌دهد: «ناذران از راه دور با ارسال نذورات غیرنقدی خود در تامین نیازهای حرم مشارکت دارند. مثلا برنج را با کامیون ارسال می‌کنند و یا زعفران را که موردنیاز مهماسرا است می‌فرستند. علاوه بر این نذورات نقدی هم وصول می‌شود و وجوهات را به حساب نذورات حرم واریز می‌کنند.»
35 نوع ارز در قالب نذر پرداخت شده است
صرف نذر در حوزه نیت ناذر مورد تاکید مدیران آستان قدس رضوی است. اسماعیل‌زاده در این خصوص بیان می‌کند: «ما خود را موظف به تسهیل ادای نذر توسط ناذر می‌دانیم. زائران و مجاوران حرم رضوی باید در آسایش و راحتی بتوانند در کنار زیارت خود اگر نذری دارند ادا کنند. به همین جهت دفاتر مختلف حضوری و راه‌های غیرحضوری ایجاد و برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا خواست زائر که مسیر هزینه نذری را مشخص می‌کند، مهیا کنیم.»
ورود ارزهای خارجی در قالب نذر، از آن اتفاقاتی است که در بخش نذورات پرتکرار است به حدی که بیش از 35 نوع ارز در دفاتر نذورات دریافت شده است. این پرداختی که از سوی زائران خارجی اتفاق می‌افتد روز به روز در حال رشد است. در این بین زائران عرب‌زبان سهم بیشتری از پرداختی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند و اهالی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس همراهی بیشتری در این امر خداپسندانه دارند، این وجوهات به صورت کاملا حضوری پرداخت می‌شود و تحریم‌ها مانع از پرداخت از راه دور می‌شود که تولیت آستان قدس رضوی در تلاش برای راه‌اندازی سامانه‌ای برای دریافت وجوهات خارج از کشور است.
بهره‌وری از نذورات راکد در آینده
با توجه به حجم بالای نذورات وگردش مالی‌ای که در این حوزه اتفاق می‌افتد، وجود یک سیستم نظارتی لازمه این کار است. نظارتی که مدیران آستان قدس رضوی ایجاد کرده‌اند، اسماعیل‌زاده توضیح می‌دهد: «یکی از شیوه‌های نظارت و اعتمادآفرینی، داشتن نظام و سیستم مالی دقیق و شفاف است که در این چند ساله تلاش زیادی در جهت تقویت آن به عمل آمده تا تمامی رویدادهای مالی نذورات، طبقه‌بندی و بر اساس استانداردهای حسابداری در حساب‌ها منعکس شود. در پرداخت‌ها و اجرای دقیق نیت، دستور پرداخت با نظر مستقیم تولیت است. در نذر با نیت عام هم اقرب به نیت‌های تعریف شده در سامانه انجام می‌شود. مثلا هزینه‌های عمرانی حرم، مهمانسرا و خرید تجهیزات رفاهی زائر از محل نیت عام انجام می‌شود. در کنار اجرای نیات خاص مانند زائر اولی، تامین جهیزیه، آزادی زندانیان، کمک به محرومان با همکاری کانون‌های استانی و سازمان‌های ماموریت‌گرا استان انجام می‌شود.»
با وجود ساماندهی کامل امور مربوط به نذورات، هدف اصلی این مجموعه برای آینده، اجرای نظام راهبری مصوب نذورات و بهره‌وری از دارایی‌های نذورات است که اسماعیل‌زاده در بخش پایانی صحبتش این هدف را تشریح می‌کند: «احساس می‌کنیم به توانمندی کامل در این حوزه نرسیده‌ایم. مجموعه دارایی‌هایی وجود دارد که شاید خیلی استفاده نشده و مورد توجه قرار نگرفته است. برنامه داریم تا جایی که می‌تواننیم این مسئله را احیا کنیم. البته تاکنون چند مورد را احیا کرده‌ایم. در حال حاضر نیز به همان اندازه که از مردم نذورات دریافت می‌کنیم، از دارایی‌ها در حوزه نذورات بهره می‌بریم.»
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد